The Blog Single

چندین دهه است که سونوگرافی قفسه سینه و به خصوص ریه در تشخیص بیماری‌های نوزادان و کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد. التهاب و عفونت بافت ریه موجب ایجاد مشکلات ریوی می‌شود. ورود عوامل ویروسی، باکتریایی، قارچی یا انگلی به داخل ریه، عامل ایجاد عفونت است. عفونت در ریه را اصطلاحا ذات‌الریه یا پنومونی می‌گویند.

ذات‌الریه برای نوزادان و کودکان بسیار خطرناک است و تشخیص آن‌ از اقدامات اورژانسی محسوب می‌شود. روش‌های تصویربرداری مختلفی برای شناسایی ذات‌الریه وجود دارد. اغلب روش‌های تصویربرداری از جمله رادیوگرافی و سی تی اسکن با استفاده از اشعه ایکس، تصاویری از داخل بدن ایجاد می‌کنند.

تابش اشعه ایکس می‌تواند به بافت‌های زنده آسیب برساند و موجب تغییر DNA شود. به همین دلیل کاربرد آن برای نوزادان و کودکانی که در سنین رشد قرار دارند، مخاطره‌آمیز است. نگرانی اصلی در مورد تابش پرتوی ایکس، افزایش احتمال ابتلای کودک به سرطان است.

از طرفی برای انجام آزمون‌های رادیوگرافی و سی تی اسکن در نوزادان و کودکان باید آن‌ها را به بخش رادیولوژی منتقل کرد. انتقال به بخش رادیولوژی و استفاده از ماده بیهوشی برای انجام تصویربرداری، باعث طولانی شدن روند تشخیص می‌شود و درمان را به تعویق می‌اندازد.

در موارد اورژانسی و خاص، استفاده از سونوگرافی قفسه سینه به جای رادیوگرافی و سی تی اسکن توصیه شده است. در سونوگرافی از امواج فراصوت برای تصویربرداری استفاده می‌شود که کاملا بی‌ضرر هستند. رادیولوژیست برای انجام سونوگرافی ریه (LUS)، قفسه سینه نوزاد یا کودک را به ژل سونوگرافی آغشته می‌کند و پروب سونوگرافی را روی آن قرار می‌دهد. تصاویر به صورت هم‌زمان بر روی مانیتور نمایش داده می‌شوند. سونوگرافی ریه معمولا بین 10 دقیقه تا نیم ساعت طول می‌کشد.

استفاده از دستگاه‌های سونوگرافی پورتابل قابل حمل (hand-held) می‌تواند کمک بزرگی برای تشخیص مشکلات ریوی در بخش نوزادان و کودکان باشد.

سونوگرافی قفسه سینه برای بررسی چه اندام هایی کاربرد دارد؟

با سونوگرافی قفسه سینه می‌توان غده تیموس را به خوبی ارزیابی کرد. تیموس، غده‌ای هرمی شکل است که در قسمت پشت و فوقانی استخوان جناغ سینه قرار دارد. سونوگرافی همچنین قادر به بررسی مدیاستن است. مدیاستن، حفره مرکزی قفسه سینه است که از سمت جلو به استخوان جناغ سینه، از پشت به ستون مهره‌ها و از دو سو به وسیله ریه‌ها محدود شده است.

ارزیابی پلورال افیوژن (تجمع مایعات در ریه)، توده‌های متراکم ریه (consolidation)، حرکات دیافراگم و گاهی اوقات تومورهای بزرگ‌سالان و کودکان نیز با سونوگرافی امکان‌پذیر است. با گذشت زمان توانایی‌های بیشتری مانند ارزیابی دیواره قفسه سینه به کاربردهای سونوگرافی اضافه شده است. در بررسی دیواره قفسه سینه امکان تشخیص ناهنجاری‌های دنده‌ها، شکستگی جناغ و اختلالات سیستم عضلانی – اسکلتی وجود دارد. سونوگرافی توده‌های بافت نرم قفسه سینه مانند پستان‌ها، غده‌های لنفاوی و ناهنجاری‌های عروقی نیز به تازگی به کاربردهای سونوگرافی اضافه شده است.

جهت تشخیص آمبولی یا ترومبوز ناشی از کاتتر در عروق قفسه سینه می‌توان از سونوگرافی استفاده کرد. قسمت‌های غیر استخوانی بدن نوزادان با سونوگرافی قابل بررسی است. سونوگرافی ریه بر پایه آنالیز امواج فراصوت اکوژنیک و تمایز آرتیفکت‌های ناشی از آن‌ها، انجام می‌شود. امروزه آرتیفکت‌های مختلف سونوگرافی ریه در ارزیابی شرایط ریه بسیار مهم و تاثیرگذارند. تفسیر تصاویر سونوگرافی از پاتولوژی‌های مختلف ریه، عمدتا با سنجش نسبت گاز به مایع بافت پارانشیم ریه و بافت‌های بینابینی حاصل می‌شود.

در سونوگرافی ریه پدیده‌های بی‌شماری توصیف شده‌اند. اصطلاحات و علائم مختلف جدیدی از جمله خطوط A و B، علائم seashore، نشانه‌های sliding، علائم bat و آرتیفکت‌های دنباله‌دار از اصطلاحات معروف سونوگرافی ریه هستند.

سونوگرافی ریه و کاربرد آن در تشخیص بیماری های کودکان و نوزادان

سونوگرافی ریه به عنوان یک ابزار حمایتی برای بیماران اورژانسی (بحرانی) گسترش یافته است. استفاده از سونوگرافی ریه در معاینات روزمره طی 50 سال گذشته چندین مرحله را پشت سر گذاشته است. برخی از اولین مقالاتی که پتانسیل سونوگرافی ریه را در تشخیص موارد سینه پهلو نشان می‌دهد، در دهه 1970 منتشر شده‌اند. مقالات اولیه به مطالعه قفسه سینه در تمام اجزای آن، از مدیاستین تا دیافراگم می‌پردازد.

طبق مقاله ایتالیایی Paolo Toma، در نیمه دوم دهه 80 میلادی Avni و همکارانش برای اولین بار موفق به ثبت تشخیص بیماری غشای هیالین با سونوگرافی ریه شدند. به طور کلی 50 درصد مرگ و میر نوزادان به علت بیماری غشای هیالین یا همان سندرم زجر تنفسی (RDS) رخ می‌دهد. سونوگرافی ریه می‌تواند ناهنجاری‌های مادرزادی ریه را تشخیص دهد. سونوگرافی ریه با طیف وسیعی از الگوهای تشخیصی برای بیماری‌های غشای هیالین، تاکی پنه (تنفس سریع) نوزادان، سندرم آسپیراسیون مکونیوم (ورود مدفوع جنین به داخل ریه)، ذات‌الریه نوزادان، پنوموتوراکس (تجمع هوا در فضای جنبی و روی هم افتادگی ریه) و دیسپلازی برونکوپولمونری به ابزار مفیدی در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان تبدیل شده است.

دیسپلازی برونکوپولمونری نوعی بیماری مزمن ریوی است. نوزادان نارس یا نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا می‌آیند اغلب در معرض ابتلا به بیماری دیسپلازی برونکوپولمونری قرار دارند. این بیماری خطرناک است و به مراقبت‌های پزشکی ویژه‌ای نیاز دارد. با این حال بسیاری از نوزادانی که به آن مبتلا می‌شوند به طور کامل بهبود پیدا می‌کنند. دیسپلازی برونکوپولمونری اغلب با سندرم زجر تنفسی همراه است که منجر به ایجاد التهاب و زخم در ریه‌ها می‌شود.

در سال 2007، Copetti و Catararossi الگوی سونوگرافی ریه تاکی پنه نوزاد را تشریح کردند. در همان سال، الگوی سونوگرافی سندرم زجر تنفسی منتشر شد. شایع‌ترین اختلال ریوی در نوزادان تازه متولد شده، تاکی پنه است. علائم ریه نوزادان در چنین شرایطی بسیار حساس است. در سونوگرافی ابتدایی همه نوزادان، خطوط B در مناطق تحتانی ریه بسیار فشرده دیده می‌شوند. این در حالی است که این خطوط در نیمه فوقانی ریه به صورت غیرفشرده نمایان می‌شوند. سفیدی بیشتر در تصاویر نشان‌دهنده تغییرات در سطح ریه است.

نویسندگان بر تشخیص بی‌نظمی‌های خط ریه (irregularity of Pleural line) تاکید دارند و آن را به عنوان مشخصه‌ای از سندرم زجر تنفسی در نظر می‌گیرند. با این حال بررسی رادیوگرافی قفسه سینه هنوز هم برای نمای قفسه سینه، خطوط، لوله‌ها، سیم‌ها و پدیده‌های نشت هوا ضروری است. این موضوع باعث ادغام عکس رادیوگرافی قفسه سینه با تصاویر سونوگرافی شده است. علاوه بر این تشخیص پنوموتوراکس در سونوگرافی ریه همانند آمفیزم (از بین رفتن حالت ارتجاعی ریه) یک تشخیص چالش‌برانگیز است.

NICU نقش دستگاه های سونوگرافی پورتابل در بخش نوزادان

تکنیک‌های تصویربرداری همیشه در دسترس نیستند. این چالش منجر به ایجاد دستگاه‌های سونوگرافی پرتابل قابل حمل شده است. سونوگرافی ریه به عنوان یک روش تشخیصی برای شرایط خاص مانند تشخیص ذات‌الریه نوزادان و کودکان، جایگزین مناسبی برای رادیوگرافی قفسه سینه است. به طور کلی سونوگرافی ریه به منظور تشخیص بیماری‌های کودکان توسعه یافته است. این موضوع به خصوص در تشخیص پنوموتوراکس گسترش زیادی یافته است.

مطالعات اخیر، کاربرد و یافته‌های سونوگرافی ریه را در سندرم دیسترس تنفسی نوزادان، تاکی پنه (تنفس سریع) ناپایدار در نوزادان (TTN یا اصطلاح قدیمی ریه خیس) و سایر بیماری‌های ریه نشان می‌دهد. علاوه بر این‌ها، LUS برای یافتن توده‌های متراکم کوچک در حاشیه ریه، به تصویر کشیدن افیوژن‌های ریوی کوچک و حتی تشخیص پنوموتوراکس در نوزادان کاربرد دارد.

تشخیص تاکی پنه (tachypnoea) در نوزادان نارس یا نوزادان کامل، به صورت یک چالش برای پزشکان باقی مانده است. چون تاکی‌پنه، تشخیص اختصاصی ندارد و یک تشخیص افتراقی محسوب می‌شود. بنابراین در مورد صحت گزینه‌های جدید تصویربرداری که امکان تمایز سریع را فراهم می‌آورند، چالش‌های زیادی وجود دارد. در این بین علائم و اطلاعات بالینی نوزاد می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر کمک کند.

متاسفانه مطالعات بسیار کمی در خصوص مقایسه سونوگرافی ریه با روش استاندارد سی تی اسکن وجود دارد. به طور کلی سونوگرافی ریه حساسیت کمتری نسبت به سایر روش‌های تصویربرداری در تشخیص افتراقی بیماری‌های ریه دارد. با این حال استفاده از LUS به منظور تشخیص سریع بیماری‌های نوزادان در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان NICU و بخش کودکان توسعه یافته است.

جهت مشاوره و خرید دستگاه‌های سونوگرافی پورتابل سبک و قابل حمل (hand-held) می‌توانید با کارشناسان سایت ویترین مد با شماره 02188173401 تماس حاصل فرمایید.

پنوموتوراکس چیست و چگونه با سونوگرافی ریه تشخیص داده می شود؟

در اثر نفوذ هوای آزاد بین دو لایه جنب (غشای نازک ریه‌ها)، قسمتی از یک ریه یا تمام آن دچار روی هم افتادگی می‌شود که این عارضه را پنوموتوراکس (pneumothorax) می‌نامند. البته تلفظ صحیح آن نوموتوراکس است. تنگی نفس و درد قفسه سینه از علائم شایع پنوموتوراکس است.

برای تشخیص پنوموتوراکس در موارد اورژانسی، سونوگرافی انجام می‌گیرد. مهم‌ترین معیار سونوگرافی برای تشخیص پنوموتوراکس؛ عدم مشاهده قسمت‌های جانبی ریه است که حساسیت آن حدود 95 درصد است. با این حال، ممکن است حرکات تنفسی ریه در بیماران دارای تورم شدید مانند آسم، آسپیراسیون خارج بدنی یا آمفیزم دیده نشود.

مطالعات نشان دادند که تشخیص پنوموتوراکس به تجربه اپراتور دستگاه سونوگرافی وابسته است. سونوگرافی ریه یک تکنیک سه بعدی است که حدود 70 درصد از سطح ریه را در بر می‌گیرد. متاسفانه سونوگرافی ریه قادر به اسکن مجاری هوایی مرکزی نیست و توانایی ارزیابی غشای هیلا (hila) و ضایعاتی که از پلور فاصله دارند را ندارد. هیلا ناحیه فشرده و مثلثی شکلی است که اجازه ورود برونش، رگ‌های خونی و اعصاب را به ریه می‌دهد.

سونوگرافی ریه می‌تواند اطلاعاتی را به رادیوگرافی قفسه سینه اضافه کند و مکمل رویکردهای بالینی باشد. متاسفانه مطالعات محدودی در این زمینه وجود دارد. به گونه‌ای که کمتر از 10٪ مقالات مربوط به سونوگرافی ریه، در 10 سال گذشته در مجلات رادیولوژی منتشر شده‌اند.